Ζουπούνα-Κειμηλιακή προσέγγιση-Μουσείο Μέριμνας Ποντίων Κυριών. Ζουπούνα από μεταξωτό μουαρέ.

Μαθηματικά ,το μοτίβο «Μουαρέ» (Moiré pattern) αναφέρεται στην ένωση-συμβολή δύο πλεγμάτων γραμμών σχεδιασμένων σε διαφάνειες που ελάχιστα διαφέρουν μεταξύ τους, με αποτέλεσμα την ανάδυση μίας εντελώς καινούριας  εικόνας με κύριο χαρακτηριστικό της την  κατανομή σκοτεινών και φωτεινών περιοχών, ως αποτέλεσμα της υπέρθεσή τους.

Μουαρέ ονομάζουμε το ύφασμα, συνήθως μεταξωτό αλλά και μάλλινο, βαμβακερό κτλ, που έχει κυματοειδείς ανταύγειες, τα λεγόμενα "νερά".

Ετυμολογικά η λέξη «μουαρέ» προέρχεται από τη Γαλλική λέξη moiré αλλά η ρίζα της θεωρείται η Αραβική λέξη mukhayyar ("το επιλεγμένον" με την έννοια "το εκλεκτόν")  που αναφέρεται σε ρούχο  φτιαγμένο από μάλλινο νήμα ανγκορά. Με τη σειρά της η λέξη αυτή σχηματίστηκε από το Λατινικό marmoreus που σημαίνει «σαν μάρμαρο». Με τα χρόνια στη Γαλλική γλώσσα το μουάρ έγινε το ύφασμα με τα νερά και το μουαρέ σημαίνει το σχέδιο (moire-moiré). 

Στην Ευρώπη, κατά τον Μεσσαίωνα θεωρούνταν ύφασμα πολυτελείας και γινόταν από νήμα μεταξωτό.

Το Μουαρέ παράγεται από δύο -σαφώς -διαφορετικές μεθόδους.

 Μέσω της κυλίνδρωσης, παράγεται  το πραγματικό κυματοειδές ύφασμα, γνωστό ως «moire antique» και «moire Anglaise» το οποίο είναι ένα καθαρά φυσικό φαινόμενο. Στο σιδέρωμα, το ύφασμα διπλώνεται κατά μήκος στο μισό, με όψη προς τα έσω, και με τις δύο ούγιες  να τρέχουν μαζί πλάι πλάι. . Για την παραγωγή του μουαρέ, ραβδωτοί κύλινδροι χρησιμοποιούνται και οι νευρώσεις τους παράγουν το σαν υδατογράφημα αποτέλεσμα. Οι κύλινδροι λειαίνουν  την επιφάνεια και κάνουν το ύφασμα λαμπερό. Υψηλές θερμοκρασίες και πιέσεις χρησιμοποιούνται. Το τελικό αποτέλεσμα έχει μία περίεργη λάμψη που προκύπτει από την αποκλίνουσα αντανάκλαση των ακτινών φωτός επί του υλικού, μια απόκλιση που επιτεύχθηκε με τη συμπίεση και την ισοπέδωση του στημονιού και  των γεμισμάτων των κλωστών κατά τόπους, σχηματίζοντας έτσι μία επιφάνεια που αντανακλά το φως με διαφορετικό τρόπο.

Μεταβλητό μουάρ είναι ένας όρος για τα υφάσματα με στημόνι από ένα χρώμα και υφάδι  από άλλο, η οποία δίνει διαφορετικά αποτελέσματα σε διαφορετικές συνθήκες φωτισμού. Στο νήμα του μεταβλητού μουάρ, περιστρέφονται με συγκεκριμένη σειρά δύο ή περισσότερα χρώματα κι έτσι έχουμε με σκιές οι οποίες αλλάζουν σταδιακά από ανοιχτές σε σκούρες. Το εφέ αυτό επιτυγχάνεται βάφοντας κουβάρια ή καρούλια με διαφορετικά χρώματα.

Το μουαρέ ύφασμα που προκύπτει με αυτήν τη μέθοδο είναι πιο ευαίσθητο από το ύφασμα του ίδιου τύπου που έχει περάσει από τη διαδικασία των κυλίνδρων.  Επίσης, η επαφή με το νερό συχνά αφαιρεί το υδατόσημο και προκαλεί λεκέδες χρώσης.

Μουαρέ σχέδιο μπορεί επίσης να παραχθεί με το τρέξιμο υφάσματος διαμέσου εγχάρακτων κυλίνδρων χαλκού.

Λένα Σαββίδου

Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό