Λίγα λόγια για το πώς φοράμε τη ζουπούνα μας:

Λίγα λόγια για το πώς φοράμε τη ζουπούνα μας:

   Κάθε φορά που φοράμε τη ζουπούνα μας ας έχουμε κατά νου πως τιμούμε την γιαγιά μας και την γενιά της και στη συνέχεια όλες τις γιαγιάδες εκείνες που κάποτε την φόρεσαν στην Πατρίδα και καμάρωσαν με την ομορφιά της αλλά και αισθάνθηκαν υπερήφανες για τα στοιχεία που φέρει αυτή η φορεσιά επάνω της.

   Αρχικά (και είναι ίσως και το δυσκολότερο σημείο) αποφασίζουμε σε ποια περιοχή αναφερόμαστε όταν ενδυόμαστε την παραδοσιακή μας ενδυμασία και με βάση τις καταγραφές που έχουμε για την περιοχή συλλέγουμε τα κομμάτια που την αποτελούν και δεν τα μπερδεύουμε με κομμάτια ένδυσης άλλων περιοχών που πιθανόν να υπάρχουν εύκαιρα στο βεστιάριο μας ή στο βεστιάριο του συλλόγου μας. Αν αποφασίσουμε να βγούμε με ζουπούνα που φορέθηκε στην Τραπεζούντα και θελήσουμε να ενδυθούμε και την ποδιά ή «φοτά»,  δεν ζωνόμαστε ότι ποδιά βρούμε μπροστά μας πχ Σάντας. Επίσης αν αποφασίσουμε μία ηλικιακή προσέγγιση της ενδυμασίας συγκεκριμένη, δίνουμε βαρύτητα στο να την κρατήσουμε αυτήν την προσέγγιση για όλα τα κομμάτια που θα ενδυθούμε. Φροντίζουμε λοιπόν από τα πριν και μέσα από αρχειακές καταγραφές (πολύ προσεκτικά και με πολύ μελέτη το βήμα αυτό γιατί παντού υπάρχουν παγίδες) να έχουμε όλα τα κομμάτια της φορεσιάς που θα βάλουμε, σωστά. Εκτενέστερη αναφορά στο σημείο αυτό γίνεται στην ενότητα της κατασκευής της παραδοσιακής μας φορεσιάς αλλά και στο εισαγωγικό κείμενο περί της Παραδοσιακής γυναικείας φορεσιάς στον Πόντο.

   Σε ένα δεύτερο επίπεδο ελέγχουμε την αρτιμέλεια των κομματιών ένδυσης, ιδιαιτέρως αυτών που είναι άμεσα ορατά. Οπωσδήποτε η κλασσική ζουπούνα μας θα έχει τα μανίκια της και μάλιστα ολόκληρα. Αμάνικες ή κοντομάνικες ζουπούνες δεν τις φοράμε, όταν αυτές δεν έχουν στοιχειοθετηθεί ως κομμάτια μιας συνολικής φορεσιάς που φορέθηκε σε ορισμένες περιοχές.  Δεν υπάρχει η δικαιολογία «ζεσταίνομαι» για να φορεθεί κοντομάνικη ζουπούνα που πολλάκις έχουμε δει να φοριέται και μάλιστα σε εκδηλώσεις που είχαν διεθνή προβολή. Καμία Ποντία δεν εξέθετε δημόσια γυμνά μέλη του σώματος της. Ήταν θέμα ηθικής της τότε κοινωνίας κι όχι βόλεψης. Σε περίπτωση κειμηλίου όπου τίθεται θέμα αρτιότητας το παρουσιάζουμε ως έχει. Αυτό αποτελεί διαφορετική περίπτωση και μόνον σε συνεργασία με τον συντηρητή του ρούχου επιτρέπονται επεμβάσεις πάνω σε αυτό. Το τονίζω ιδιαίτερα αυτό το σημείο γιατί για να φορεθούν κειμήλια, συχνά παραποιηθήκαν και σήμερα πέφτουμε σε λάθη από αυτές τις μεταγενέστερες παραποιήσεις. Επίσης αν η ζουπούνα που θα φορέσουμε έχει μανίκια επίραπτα από το ύψος των αγκώνων και κάτω, οπωσδήποτε να ζητήσουμε τεκμηρίωση της πριν αυτή φορεθεί. 

   Σε τρίτο επίπεδο οφείλουμε να αναφερθούμε στην υγιεινή και καθαριότητα της ενδυμασίας μας. Ακόμη και οι φτωχότερες κοπέλες στην Πατρίδα φρόντιζαν να διατηρούν τα ενδύματα τους, καθαρά, αλέκιαστα και τακτοποιημένα. Σήμερα αν μη τι άλλο φροντίζουμε να ενδυόμαστε καθαρές, αλέκιαστες και όμορφα σιδερωμένες ζουπούνες, καμίσια, σαλβάρια, σπαρέλ και λαχόρια. Σε περίπτωση που κάποια κυρία θέλει να ενδυθεί κειμήλιο το οποίο έχει λεκέδες που επισημαίνουν την πορεία του στο χρόνο, αυτό και μόνον σε αυτή την περίπτωση είναι επιτρεπτό.  Λόγω του διπλώματος της ζουπούνας για την αποθήκευση της βλέπουμε σε πολλές φωτογραφίες εποχής, ιδιαίτερες τσακίσεις στο ρούχο, αλλά σήμερα αποθηκεύουμε διαφορετικά οπότε και δεν επιδεικνύουμε το…καλοδίπλωμα του. Άρα, καθαρίζουμε από λεκέδες, προσφέρουμε καθαριότητα υγιεινής σε όλο το ύφασμα και στην πορεία σιδερώνουμε και φοράμε τη ζουπούνα μας.

  Σε τέταρτο επίπεδο, ελέγχουμε προσεκτικά ότι αφορά το ράψιμο της ζουπούνας μας και των στοιχείων που την αποτελούν. Κοιτάμε τον ποδόγυρο να είναι όμορφα τακτοποιημένος, να μην υπάρχουν σκισίματα στο ύφασμα (επιτρέπονται μόνον στην περίπτωση κειμηλίου), να μην λείπουν κουμπιά (επιτρέπεται μόνον στην περίπτωση κειμηλίου) και γενικά να έχουμε φροντίσει όλες τις φθορές των κομματιών επιμελώς. Στο σημείο αυτό δίνουμε ιδιαίτερο βάρος στον ποδόγυρο της ζουπούνας. Τον θέλουμε καλοσιδερωμένο και να πέφτει προς τα κάτω. Ποδόγυροι που ανασηκώνονται ως ομπρέλες προς τα επάνω δίνουν κάκιστη εντύπωση κι αφαιρούν από την αρχοντιά  του ρούχου. Δεύτερο ιδιαίτερο σημείο, αποτελεί το μήκος του ποδόγυρου. Αυτό πρέπει να φτάνει και να καλύπτει ΚΑΙ τον αστράγαλο. Εξαιρούνται οι περιπτώσεις όπου ο επενδύτης ήταν κοντύτερος λόγω τοπικού ιδιώματος του ενδύματος. Πχ Αμισσός.

 Σε πέμπτη φάση ελέγχουμε το μέγεθος των κομματιών που θα ενδυθούμε. Μικρή παρέκκλιση του μεγέθους των ενδυμάτων που θα ενδυθούμε από το μέγεθος που φορούμε κανονικά, είναι αμελητέα. Η μεγάλη όμως ασχημονεί στην όραση. Ευγενικά μα σταθερά αρνούμαστε να ενδυθούμε ζουπούνα με φαρδιά ή πολύ μακριά ή πολύ κοντά μανίκια, κοντό ή πολύ μακρύ- που σκουπίζει το πάτωμα- ποδόγυρο, στενό ή κοντό σαλβάρι και γενικά ότι βλέπουμε πως δεν είναι ραμμένο κοντά στα μεγέθη μας. Συχνά αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα του κουμπώματος των κουμπιών της ζουπούνας και κατά παρέκκλιση δεχόμαστε να μείνουν κάποια κουμπιά ανοιχτά για να μπορέσουμε να τη φορέσουμε. Αν μπορεί αυτό να αποφευχθεί  έχει καλώς, αν όχι με ένα κόσμημα που πέφτει στο σημείο ας ξεγελάσουμε το μάτι.

Αφού έχουν γίνει η παραπάνω έλεγχοι προετοιμαζόμαστε για την ένδυση της φορεσιάς μας με συγκεκριμένο τρόπο:

Αρχικά απεκδυόμαστε όλων των σύγχρονων κοσμημάτων μας και υποδημάτων μας για να συνεχίσουμε με το ντύσιμο μας.

1. Κατάσαρκα και επάνω από το στηθόδεσμό μας φοράμε ένα φανελάκι βαμβακερό με φαρδιά όμως λαιμόκοψη. Στόχος μας να περιορίσουμε μέσω της απορροφητικότητας του υφάσματος τον ιδρώτα να λερώσει το παραδοσιακό ένδυμα. Αν και θα φορέσουμε και καμίς και επιπλέον η ζουπούνα έχει δικό της φοδράρισμα, εν τούτοις σε χορευτικές παραστάσεις το φανελάκι κρίνεται πολύ χρήσιμο. Η φαρδιά και χαμηλή λαιμόκοψη βοηθά στο να μην φαίνεται από το καμίς. Το φανελάκι θα το βάλουμε και στην περίπτωση που φορέσουμε σπαλέρ και μάλιστα ειδικά τότε γιατί δεν έχουμε τη βοήθεια της απορροφητικότητας του ιδρώτα που προσφέρει το καμίς. Αν έχουμε τη δυνατότητα να έχουμε φανελάκι με τελείωμα στο στήθος σε κοφτό κέντημα το φοράμε χωρίς φόβο του αν θα φανεί.

2. Φορούμε το καλσόν των παραστάσεων και αν το καμίς μας μπαίνει από το κεφάλι το φοράμε κι αυτό σε αυτήν την φάση.

3. Ξεκινάμε τον καλλωπισμό του κεφαλιού. Εδώ καλλωπίζουμε μαλλιά  χωρίς όμως να φορέσουμε ακόμη τάπλα ή μαντήλα ή γενικά το κ΄λυμμα της κεφαλής που έχουμε επιλέξει.

 Όσον αφορά τα μαλλιά ο γενικός κανόνας είναι αυτός της κοσμιότητας και της ηλιακής συνάφειας.

 Δεν κάνουμε επίδειξη χτενίσματος. Τα μακριά μαλλιά είτε σγουρά είτε ίσια χτενίζονται πίσω ( γίνεται χωρίστρα στο κέντρο ή στο πλάι)  σε πλεξούδα ή πλεξούδες ή σε χαμηλό κότσο αν το μήκος τους είναι απαγορευτικό για το πλέξιμο τους.  Νεώτερου τύπου πλεξούδες ή κότσοι  ή πιασίματα αλογοουράς, δεν αρμόζουν. Στο σύνολο τους οι αρχειακές φωτογραφίες μας δείχνουν ευπρεπή κι απλά χτενίσματα με πιασμένα πίσω τα μαλλιά που αφήνουν ελεύθερο το πρόσωπο.  Κατ’ εξαίρεση έχουμε ελάχιστες φωτογραφίες με τα μαλλιά λυτά αλλά κι αυτά πολύ λιτά κι ευπρεπισμένα κι όχι ριγμένα στο πρόσωπο.

Για να πετύχουμε σε μακρύ μαλλί ευπρεπές χτένισμα σήμερα, το βρέχουμε καλά, το περνάμε αφρό ή ζελέ ή κερί ή μίγμα ζάχαρης λεμονιού, το χτενίζουμε με λεπτή χτένα, το πιάνουμε σε πλεξούδα/δες ή κότσο και στο τέλος στρώνουμε ότι πετάει με την λακ, ή το μείγμα ζάχαρης λεμονιού για όσες χρησιμοποιούν εναλλακτικά προϊόντα περιποίησης. 
   Δύσκολη περίπτωση τα κοντά μαλλιά και τα εξαντρίκ χτενίσματα. Τα μαλλιά των κοριτσιών στην Πατρίδα ήταν σύμβολο της καλής υγείας και της ομορφιάς τους. Ακόμη και στα αστικά κέντρα τούτο κρατήθηκε μέχρι τα χρόνια που φύγαμε από εκεί αλλά και κατά τους εδώ πρώτους χρόνους. Το μαλλί δεν το έκοβαν για πολλά χρόνια και οι νεώτερες το αναδείκνυαν με  πλεξούδες χοντρές και μακριές. Οι μεγαλύτερες και σταδιακά με την ηλικία τους το κάλυπταν αναλόγως.

Σε γενικές γραμμές λοιπόν σήμερα, το κοντό μαλλί και με εξαντρίκ χτένισμα δεν θα το αναδείξουμε αλλά θα φροντίσουμε να το καλύψουμε ή να ξεγελάσουμε το μάτι. Λύση σε αυτές τις περιπτώσεις κι εφόσον συνάδει με τη φορεσιά μας που επιλέξαμε να βάλουμε, αλλά και την ηλικία που μας αντιπροσωπεύει, είναι το μαντήλι που καλύπτει το κεφάλι. Αν δεν μας βοηθά το μαντήλι τότε κάνουμε το εξής τρικ: 
βρέχουμε καλά πολύ το μαλλί, το χτενίζουμε με αφρό και ψιλή χτένα προς τα πίσω αφού έχουμε κάνει χωρίστρα στο μέσον ή ελαφρώς προς το πλάι, βάζουμε ψεύτικη πλεξούδα στο πίσω μέρος του κεφαλιού μας.  
   Το χρώμα των μαλλιών είναι ένα άλλο πρόβλημα. Σαφώς και ξανθιές κοπέλλες   υπήρχαν και στην Πατρίδα αλλά το σημερινό βαμμένο πλατινέ είναι κραυγαλέο και δίδει εικόνα ψεύτική. Το αυτό και όλα τα μη φυσικά χρώματα στο μαλλί. Κι αυτά καλύπτονται και δεν αναδεικνύονται. Αν μας ταιριάζει σε ηλικία και φορεσιά θα καλύψουμε το πρόβλημα με μαντήλι κεφαλής. Αν όχι, τότε κατά παρέκκλιση και εις γνώση μας φορούμε μαντήλα.

Αν μια κοπέλα σήμερα θέλει να αναδείξει αληθινά την ομορφιά των μαλλιών της, θα πρέπει όπως προαναφέραμε να τα χτενίσει κόσμια και μετά αν θέλει μπορεί να τα στολίσει με τρόπους που έκαμαν και οι δικές μας στην Πατρίδα που ουδόλως πήγαιναν πίσω στα στολίσματα και τα λούσα αλλά φρόντιζαν να κρατούν την ευπρέπεια υψηλά. 

Να προσέξουμε επίσης ότι και κάτω από την μαντήλα οφείλουμε το χτένισμα να είναι κόσμιο και να μην φαίνονται τυχόν ατέλειες του.

4. Συνεχίζουμε με τον καλλωπισμό του προσώπου μας. Εδώ προσέχουμε να μη φοράμε γυαλιά μυωπίας, ηλίου κτλ. Επίσης ότι δεν το είχαν τότε στο πρόσωπο τους οι δικές μας πχ σκουλαρίκι σε μύτη, χείλη κτλ φροντίζουμε να το αφαιρέσουμε κι από το δικό μας. Το βάψιμο του προσώπου είναι ένα θέμα που οφείλουμε να θίξουμε. Σαφώς και στην Πατρίδα οι κοπέλες δεν βαφόταν. Για τις μεγαλύτερες και μάνες δεν γίνεται καν λόγος. Σήμερα όμως επειδή η φορεσιά παρουσιάζεται σε παραστάσεις με δυνατά φώτα πιθανόν ένα ελαφρύ βάψιμο του προσώπου να μην είναι κακό ως ιδέα. Ελαφρύ βάψιμο θεωρούμε, λίγη μάσκαρα, ρουζ για τα μάγουλα ελαφρύ κι απαλό σε χρώμα φυσικό κραγιόν. Κόκκινα κραγιόν, smoky eyes, eyeliner, παχιές γραμμές μολυβιών στο μάτι, ψεύτικη βλεφαρίδα, περίγραμμα χειλιών κτλ δεν θεωρούνται ελαφρύ και διακριτικό βάψιμο.  Η παραδοσιακή φορεσιά αναδεικνύεται πάντοτε καλύτερα με τη φυσική ομορφιά αυτής που την φοράει.

5. Πριν συνεχίσουμε με το ντύσιμο μας οφείλουμε να ελέγξουμε τα χέρια μας. Νύχια άβαφα εντελώς, κοντοκομένα ή σε κατάσταση συμβιβασμού χωρίς κραυγαλέο μανικιούρ. Το άβαφο δεν μπαίνει σε διαδικασία συμβιβασμού.

6. Όσον αφορά το πώς θα φορέσουμε το καμίς σωστά, αυτό που κρατάμε κατά νου είναι το «κλειστό μπροστά», που είναι και το σημαντικότερο όλων. Μας ενδιαφέρει να φαίνεται ξεκάθαρα η κοσμιότητα και η σεμνότητα της ένδυσης κι όχι τα κάλλη της κοπέλας. Ανοιχτό το καμίς, έχουμε δει σε αρχειακές φωτογραφίες μόνον όταν φοριόταν επιπρόσθετα του  κομμάτια πχ στηθόπανο και σκεπαζόταν κάθε σημείο του λαιμού. 

7.  Στη συνέχεια φοράμε το σαλβάρι μας. Ανάλογα τώρα πως αυτό είναι φτιαγμένο ας έχουμε κατά νου ότι όταν το φοράμε θέλουμε να εξέχει από τα πλαϊνά της ζουπούνας και να φουσκώνει ελαφρά και σίγουρα να μην σέρνεται Άλλοτε το μήκος του είναι ίσο με ποδόγυρο της ζουπούνας  κι άλλοτε είναι πιο κοντό. Σε κάθε περίπτωση δεν το θέλουμε πολύ κοντό ή στενό. Στην κλασσική ζουπούνα δεν εμφανίζεται το σαλβάρι κάτω από τα μπροστινά φύλλα. Στην περιοχή της Αμισσού βέβαια έχουμε φωτογραφική καταγραφή με το σαλβάρι να φαίνεται λόγω του ότι το μπροστινό φύλλο της ζουπούνας ράφτηκε πιο κοντό. Επίσης και στις περιπτώσεις της ζουπούνας ανασηκωμένης (ελάχιστες καταγραφές) εμφανίζεται σε πλήρη θέα το μακρύ σαλβάρι. Αυτά όμως είναι ειδικές περιπτώσεις κι αφορούν όσες ραφτούν σχετικά. Για μια γενική ευπρεπή εμφάνιση, φοράμε το σαλβάρι μας, αν είναι πολύ μακρύ και πλούσιο όπως του πρέπει, τότε σηκώνουμε το τελείωμα του προς το γόνατο, εκεί κοντά στο ύψος της μέσης της γάμπας (ανάλογα και το ύψος μας βέβαια) και το αφήνουμε να πέσει πλούσιο και φουσκωτό προς τα κάτω έως και 10 περίπου δάχτυλα πιο ψηλά από τον ποδόγυρο της ζουπούνας μας. Αν είναι στενό, κρίμα στον κόπο μας να ντυθούμε. Το αυτό κι αν είναι κοντό. Στην αυτή περίπτωση συχνά δε μιλάμε για σαλβάρι αλλά για βρακί, πράγμα που κάποιες φορές έχουμε δει να συγχέεται.

Το σαλβάρι το δένουμε πολύ σφιχτά στη μέση κι αφού πρώτα βάλουμε από μέσα του και μέσα από το καλσόν αν είναι δυνατόν το φανελάκι μας και το καμίς (για σταθερότητα) γιατί υπάρχει φόβος με τον έντονο χορό να μας λυθεί και να φυράνει δυσχεραίνοντας την εμφάνιση μας. Μία έξυπνη και μοντέρνα λύση είναι να μπουν επιπρόσθετες τιράντες αλλά αυτό μόνον για να εμφανιστούμε σε μια χορευτική παράσταση. Οι τιράντες ΔΕΝ αποτελούν μέρος της παραδοσιακής μας φορεσιάς.

8. Αν συνεχίσουμε το ντύσιμο μας μόνες και χωρίς βοήθεια τότε σε αυτή τη φάση φροντίζουμε το στόλισμα του κεφαλιού μας γιατί μετά με τη ζουπούνα φορεμένη θα είναι πολύ δύσκολο. Στα καλοχτενισμένα μας μαλλιά δένουμε την τάπλα. Χρησιμοποιούμε το κλασσικό δέσιμο πίσω από τα αυτιά και στον αυχένα αν και έχουμε φωτογραφίες που δείχνουν να περνάει μπροστά από τα αυτιά δέσιμο. Το δεύτερο δεν είναι διόλου βολικό και συχνά παραμορφώνει τους λοβούς των αυτιών. Για να μη φύγει η τάπλα καθώς χορεύουμε καλό είναι να πάρουμε την βοήθεια από τσιμπιδάκια στο χρώμα των μαλλιών μας. Διακοσμημένα ή χρωματιστά τσιμπιδάκια δεν ενδείκνυνται. Στην περίπτωση που ηλικιακά θα πρέπει να βάλουμε μαντήλα, δουλεύουμε κατά περίπτωση δεσίματος ή μη.

9. Και ήρθε η ώρα να φορέσουμε την ζουπούνα μας! Την φοράμε προσέχοντας αν το καμίς μας έχει δαντέλλα ή μεταξωτό τελειώμα, αυτά να φαίνονται από το τελείωμα των μανικιών της ζουπούνας μας.  Κουμπώνουμε όλα τα κουμπιά της (αν μας παίρνει), και στρώνουμε καλά στους ώμους και στον ποδόγυρο, επανωτίζοντας τα μπροστινά φύλλα σταθερά. 

10. Στη συνέχεια θα πρέπει να ζώσουμε τη μέση μας είτε με λαχόρ, είτε με ταραπουλούζ ή με ότι ζώσιμο χρειάζεται κατά περίσταση. Το λαχόρ ως μάλλινο και υφαντό έχει πολύ καλή εφαρμογή ενώ ίσως μας δυσκολέψει λιγάκι το μεταξωτό τραπολόζ ή το λευκό μεταξωτό μαντήλι της νύφης. Τα ζωσίματα μας, πλην εξαιρέσεων κατά περιοχή πχ χωριά Ματσούκας, είναι τετράγωνα υφάσματα που για να τα φορέσουμε τα διπλώνουμε σε τρίγωνο. Το στυλ δεσίματος διαφέρει από καταγραφή σε καταγραφή. Γενικά όμως η ιδέα του ζωσίματος είναι το κράτημα της μέσης και σε ειδικές περιπτώσεις όπως ο γάμος  ο καλλωπισμός. Μελετώντας αρχειακές φωτογραφίες μπορούμε να πάρουμε ιδέες για ζωσίματα μέσης κρατώντας κατά νου τον κανόνα του γιατί φορέθηκε η φορεσιά. Επίσης σε γενικές γραμμές το όμορφο και σεμνό μεσοδέσιμο τονίζει την ομορφιά της φορεσιάς. Οπωσδήποτε στο σημείο αυτό μπορούμε να είμαστε αρκετά ελαστικοί φροντίζοντας όμως το τελικό αποτέλεσμα να είναι στο πνεύμα της παράδοση μας. Ναι, έχουμε χαμηλά μεσοδεσίματα σε αρχειακές φωτογραφίες. Όχι όμως υπερβολικά χαμηλά. Αλήθειαόμως πόσο όμορφο είναι σήμερα η κάθε κυρία με κοιλιά να δένει το ζώσιμο της κάτω από αυτήν, υπερτονίζοντας την; Με απλά αισθητικά κριτήρια αλλά και με τη λογική ότι το ζωνάρι κρατά τη μέση μας, όλα διευκολύνονται περισσότερο θαρρώ. Ας ξεκινήσουμε φορώντας το συμβατικά αρχικά και στην συνέχεια η κάθε μία μέσα από την μελέτη των αρχειακών καταγραφών θαρρώ θα βρει το δέσιμο που της ταιριάζει. Ξεκινάμε λοιπόν το δέσιμο από το κάτω μέρος του στήθους  αλλά πολύ ψηλά κι από  πίσω φροντίζουμε να υπάρχει ένα μακρύ κεντραρισμένο τρίγωνο. Διπλώνουμε το πάνω μέρος του μια φορά και αυτό φτάνει πια ελαφρά κάτω από το στήθος και σταθεροποιείται. Μια πολύ καλή τεχνική σταθεροποίησης είναι αυτή που επανειλημμένως  έχει δείξει ο Νίκος ο Ζουρνατζίδης με την κορυφή του τριγώνου να παίρνει κεντράρισμα από το κεφάλι, αλλά προϋποθέτει να υπάρχει άτομο να σε βοηθά στο ντύσιμο, γι αυτό καλό είναι κάθε κυρία που φορά την παραδοσιακή μας φορεσιά να ξέρει να ντύνεται αλλά και να ντύνει.

Όσες χρειαστεί να φορέσουν φοτά, αυτή θα δεθεί πάνω από μάλλινο το λαχόρ ή το όποιο σχετικό ζώσιμο.

11. Τελευταίο φοράμε το πανωφόρι της φορεσιάς μας είτε πρόκειται για κατιφέ, είτε για κοντογούνι, είτε για μακρυγούνι.

12. Στην συνέχεια επιλέγουμε τα κοσμήματα με τα οποία θα στολίσουμε τη φορεσιά μας και λόγω του ιδιαίτερου του θέματος αναλύονται στη σχετική με αυτά ενότητα. Γενικά φροντίζουμε να μη φορούμε οποιοδήποτε κόσμημα είναι νεωτερίστικο ή δεν αρμόζει στην περιοχή του Πόντου.

13. Αναφορικά με τα υποδήματα, αυτά πλέον έχουν τυποποιηθεί στα απλά μαύρα με μπαρέτα των χορευτικών, αυτό όμως δεν εμποδίζει την κάθε κυρία που διαθέτει αυθεντικά κομμάτια ή αντίγραφα των αυθεντικών να τα φορέσει αρκεί να την βολεύουν. Στο εισαγωγικό σημείωμα περί της αμφιέσεως, υπάρχουν όλες αυτές οι πληροφορίες.

Ως επίλογο, θα ήθελα να τονίσω πως η παραδοσιακή μας φορεσιά έχει αυστηρά και λιτά καθορισμένα πλαίσια μέσα στα οποία κινείται, παρόλα αυτά τα πολύτιμά υλικά της βρίσκονται σε πληθώρα σχεδίων κι επιτρέπουν πλούσιους και ζωντανούς συνδυασμούς. Αν σεβαστούμε το πλαίσιο θα μπορέσουμε να ζήσουμε στο έπακρο και την ομορφιά της.

Λένα Σαββίδου

Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό.